ΣΧΕΣΗ ΠΑΤΕΡΑ- ΚΟΡΗΣ: Η ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ
Σχέση πατέρα – κόρης: η
σκοτεινή πλευρά
Ακόμα και η πιο
απαλλαγμένη από στερεότυπα γυναίκα θα το παραδεχτεί: η σχέση με τον μπαμπά
είναι ξεχωριστή. Όχι επειδή η σχέση με τη μαμά δεν είναι εξίσου (ή και
περισσότερο) κομβική για τη διαμόρφωση δεκάδων πτυχών της προσωπικότητάς της,
αλλά επειδή ο μπαμπάς είναι ο πρώτος άντρας στη ζωή της, κι αυτό δεν μπορεί
παρά να σημαίνει ότι θα αγαπηθούν παράφορα, θα παρεξηγηθούν εκατομμύρια φορές
και θα τη «σημαδέψει» με χίλιους τρόπους.
Ο χαρακτήρας του πατέρα
και η σχέση με την κόρη του επηρεάζουν καθοριστικά τις ερωτικές επιλογές της
τελευταίας, την ικανότητά της να αγαπά, να νιώθει εμπιστοσύνη και ασφάλεια στις
σχέσεις της με το αντίθετο φύλο, να αναπτύξει μια υγιή σεξουαλικότητα και μια
καλή εικόνα για τον εαυτό της. Σαφώς και η σχέση της μητέρας με την κόρη
επηρεάζει πολλές πλευρές της προσωπικότητας και της συναισθηματικής ζωής της
τελευταίας, αλλά η ώθηση που δίνει η παρουσία του πατέρα στην ταυτότητα της
κόρης του και στην αυτοεκτίμησή της είναι ανεκτίμητη και αναντικατάστατη.
Όπως έχει αναφερθεί, η
πρώτη σχέση ενός κοριτσιού με έναν άνδρα είναι αυτή με τον πατέρα της, και η
επιρροή της σχέσης αυτής είναι τόσο σημαντική ώστε κάθε μελλοντική σχέση με το
αντίθετο φύλο φιλτράρεται μέσα από την εμπειρία αυτή. Συνήθως, επαναλαμβάνουμε
αυτό που «αναγνωρίζουμε» παρά επιλέγουμε με βάση «αυτά που θα θέλαμε». Ο
ψυχισμός μας προτιμά οτιδήποτε του είναι «αναγνωρίσιμο», ακόμα και όταν αυτό
είναι επιβαρυντικό ή αυτοκαταστροφικό. Έτσι, λοιπόν, μία γυναίκα μπορεί να έλκεται
συχνά από άνδρες που συμπεριφέρονται όπως ο πατέρας της στη μητέρα της ή και
στην ίδια, ή από άνδρες που είναι το ακριβώς αντίθετό του.
Δεδομένου ότι δεν
διαλέγουμε εμείς τους γονείς μας, κάποιοι μπαμπάδες– ακόμα κι αν δεν το κάνουν
συνειδητά – περισσότερο βλάπτουν παρά βοηθούν την αρμονική ανάπτυξη της
προσωπικότητάς μας. Είναι οι λεγόμενοι «τοξικοί» μπαμπάδες και τα κορίτσια που
μεγαλώνουν δίπλα τους (και όχι μόνο) δυσκολεύονται να εξελιχθούν σε υγιείς
ενήλικες και να αναπτύξουν στενές σχέσεις κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Μία γυναίκα θα πρέπει να δει τη σχέση
με τον πατέρα της ως μία σχέση μεταξύ δύο ενηλίκων. Αν καταφέρει να τον δει
«αντικειμενικά» ως έναν άνδρα, που, για κάποιο λόγο, δεν μπόρεσε να την
αγαπήσει, να την καταλάβει και να επικοινωνήσει μαζί της ικανοποιητικά ή όπως η
ίδια θα ήθελε, τότε η πιθανότητα να ξανασυναντηθούν -στο παρόν πλέον- πολύ πιο
ουσιαστικά είναι πολύ μεγαλύτερη. Αν συνεχίσει να τον αντιμετωπίζει ως κάποιον
που κάποτε την πλήγωσε πολύ, χωρίς να καταφέρει να μετριάσει τον πόνο μέσα της
ή να τον συγχωρέσει, θα οδηγείται μονίμως σε μία αίσθηση συνεχούς ματαίωσης.
Και στο κρίσιμο αυτό σημείο
αναρωτιέται: «Δεν θα πρέπει να κάνω την αρχή, συγχωρώντας τον πατέρα μου;». Η
απάντησή είναι όχι. Αυτό μπορεί να
σοκάρει, να θυμώσει, να απογοητεύσει και επίσης να προκαλέσει σύγχυση. Και αυτό
γιατί έχουμε μάθει να πιστεύουμε ακριβώς το αντίθετο — ότι η συγγνώμη είναι το
πρώτο βήμα για την αποθεραπεία.
Η αλήθεια, όμως, είναι
ότι δεν χρειάζεται να συγχωρέσεις τον πατέρα σου για να αισθανθείς καλύτερα
μέσα σου και να αλλάξεις τρόπο ζωής!
Φυσικά κάτι τέτοιο
αντιτίθεται στον τρόπο με τον οποίο οι προσφιλείς θρησκευτικές, πνευματικές,
φιλοσοφικές, και ψυχολογικές θεωρίες αντιμετωπίζουν το θέμα.
Ωστόσο, πολλές γυναίκες,
αν και υποστηρίζουν ότι έχουν συγχωρέσει τον πατέρα τους ανακαλύπτουν ότι δεν
νιώθουν καλύτερα. Ακόμη έχουν τα ίδια συμπτώματα. Κάποιες, μάλιστα, αισθάνονται
ακόμη περισσότερο ανεπαρκείς και η συγχώρεση δεν δημιούργησε κανένα
μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα ή κάποια σημαντική αλλαγή στη ζωή τους.
Η αλήθεια είναι ότι στη
συγχώρεση υπάρχουν δύο όψεις: η παραίτηση της ανάγκης για εκδίκηση και η
απάλειψη της ευθύνης από τους ενόχους. Δεν είναι δύσκολο να αποδεχθούμε την
ιδέα ότι οι άνθρωποι πρέπει να εγκαταλείπουν την ανάγκη της εκδίκησης. Η εκδίκηση
είναι μια πολύ φυσιολογική αλλά αρνητική κινητήριος δύναμη. Το να εγκαταλείψεις
την ιδέα της εκδίκησης είναι δύσκολο, είναι όμως αναμφισβήτητο ότι αποτελεί ένα
υγιές βήμα.
Αλλά η άλλη πλευρά της
συγχώρεσης δεν είναι τόσο ξεκάθαρη. Υπάρχει κάτι λανθασμένο στην διαδικασία της
αναντίρρητης απάλειψης της αποδεδειγμένης ευθύνης κάποιου. Γιατί στην ουσία η
απάλειψη αυτή είναι στην πραγματικότητα μία ακόμη μορφή άρνησης: «Αν σε
συγχωρέσω, μπορούμε να προσποιούμαστε ότι αυτό που έγινε δεν είναι και τόσο
τρομερό». Και αυτή η πλευρά της συγχώρεσης, στην πραγματικότητα, εμποδίζει
πολλούς ανθρώπους από το να ζήσουν όπως θέλουν οι ίδιοι.
Η
παγίδα της συγχώρεσης
Ένα από τα πιο
επικίνδυνα σημεία της συγχώρεσης είναι το ότι υποσκάπτει την ικανότητά σου να
απελευθερώσεις τα καταπιεσμένα συναισθήματά σου. Πώς μπορείς να παραδεχθείς τον
θυμό σου για έναν γονέα τον οποίο έχεις ήδη συγχωρέσει; Η ευθύνη μπορεί να
αποδοθεί σε δύο μόνο πλευρές: στην εξωτερική, δηλαδή στον άνθρωπο που σε
πλήγωσε ή στην εσωτερική, δηλαδή στον εαυτό σου. Κάποιος θα πρέπει να είναι
υπεύθυνος. Έτσι, μπορεί να συγχωρέσεις τον πατέρα σου και σε αντιστάθμισμα να
καταλήξεις να μισήσεις τον εαυτό σου, πράγμα που είναι ακόμη
χειρότερο.
Τι πρέπει, λοιπόν, να
γίνει;
Ο πόνος, η τεράστια
θλίψη και η απογοήτευση που μπορεί να νιώθει μία γυναίκα για τη σχέση με τον
πατέρα της θα πρέπει να έρθουν στην επιφάνεια, να βιωθούν και να μην ταφούν στα
βάθη του υποσυνείδητου. Ταυτόχρονα, όμως, θα πρέπει να πάψει να προσδοκά
πως ο πατέρας της θα γιάνει τις παλιές πληγές που της προκάλεσε.
Αυτό είναι πολύ επώδυνο
και δύσκολο. Υπάρχουν πατεράδες που, εξαιτίας των προσωπικών τους βιωμάτων, δεν
είναι σε θέση να αλλάξουν ή να καταλάβουν. Εάν μία κόρη τείνει χείρα
συμφιλίωσης προς τον πατέρα της και αυτός δεν ανταποκριθεί, είναι πολύ
σημαντικό να προσπαθήσει να σκεφθεί πως «αυτό δεν αφορά την ίδια αλλά έχει να κάνει
με τα προσωπικά βιώματα του πατέρα της». Είναι πιθανόν να έρθει η
στιγμή που η κόρη θα πρέπει να βρει τη δύναμη να πει: «Δεν μπορώ να κάνω τίποτα
περισσότερο πια». Η στιγμή
αυτή αποτελεί τεράστια απώλεια και προκαλεί αφόρητο ψυχικό πόνο και πένθος, που
θα πρέπει να βιωθούν και όχι να απωθηθούν. Μόνον τότε θα μπορέσει να υπάρξει
εσωτερική λύτρωση.
Η αναγνώριση και
συνειδητοποίηση των όσων μία γυναίκα στερήθηκε στη σχέση με τον πατέρα της
δίνει, μεταξύ άλλων, και τη δυνατότητα αναζήτησής τους σε ώριμες ενήλικες
σχέσεις -φιλικές, ερωτικές, συναδελφικές κ.λ.π.- χωρίς να τα αναζητά
υποσυνείδητα στις ερωτικές της σχέσεις στο παρόν, με τον τρόπο που μια κόρη τα
ζητά από τον πατέρα της, επιβαρύνοντας και αλλοτριώνοντας τες.
Η συνειδητοποίηση των
στοιχείων αυτών οδηγεί, επίσης, και σε ωριμότερες και πιο ισότιμες
ερωτικές σχέσεις, που δεν καθορίζονται πλέον από απωθημένες ανάγκες
που βρίσκονται εκτός του συνειδητού ελέγχου της γυναίκας. Εάν μία γυναίκα δεν
εκτιμά αρκετά τον εαυτό της -εξαιτίας τέτοιου είδους υποσυνείδητων βιωμάτων-
τότε ο κίνδυνος υποσυνείδητης ανακύκλωσης της κακής εικόνας που έχει για τον
εαυτό της είναι μεγάλος. Εάν, όμως, έχει μια πραγματική διάθεση για εγγύτητα
και τολμήσει να δείξει την ευαλωτότητά της, τότε δεν θα μπορεί να παραμένει σε
μια σχέση που συνεχώς την ματαιώνει.
Αυτό σημαίνει πως μία
γυναίκα μπορεί να έχει μια πλούσια, από συναισθηματική άποψη, ερωτική ζωή,
παρόλο που έτυχε να έχει έναν ανεπαρκή πατέρα…
Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια