Ενδυομενοι ενα «τελειο» προσωπειο
Ενδυόμενοι ένα «τέλειο» προσωπείο
Εξωτερικά
φαίνεσαι πολύ καλά. Πάντα. Είσαι καλοντυμένος και τίποτα δεν είναι παράταιρο.
Εμφανίζεσαι στην ώρα σου. Πάντα. Σπανίως φαίνεσαι νευρικός, εκνευρισμένος, “down” ή ανήσυχος. Σπανίως φαίνεται ότι έχεις οποιοδήποτε
συναίσθημα. Οι άλλοι θα σε περιγράψουν ως χαλαρό, συνεννοήσιμο και ευέλικτο. Τα
πάντα φαίνονται να σου έρχονται εύκολα.
Εσωτερικά
τα πράγματα είναι διαφορετικά. Εσωτερικά, τα πράγματα μπορεί να είναι πολύ
μπερδεμένα, ατακτοποίητα και δύσκολα. Πραγματικά δύσκολα. Εσωτερικά είσαι
λυπημένος ή στρεσαρισμένος. Εσωτερικά αισθάνεσαι να κατακλύζεσαι. Εσωτερικά
αισθάνεσαι μόνος. Όπως όλα τα ανθρώπινα όντα, είσαι περίπλοκος και βιώνεις μια
ποικιλία συναισθημάτων, πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ίδια ημέρας.
Με δυο λόγια είσαι το
αντίθετο απ’ αυτό που δείχνεις
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους φοράμε
μάσκες. Όταν τα συναισθήματά μας έχουν δεχθεί κριτική, ιδίως σε μικρή ηλικία,
είτε από τους γονείς είτε από τους σημαντικούς άλλους, μαθαίνουμε να δείχνουμε
ένα «τέλειο» πρόσωπο. Ίσως σου έλεγαν για παράδειγμα: «Αυτό δεν ήταν αρκετά
καλό», ή «Προσπάθησε περισσότερο», ή «Οτιδήποτε λιγότερο από Α είναι αποτυχία».
Ίσως πάλι σου είπαν: «Πρέπει να είσαι καλύτερος». «Πρέπει να είσαι πιο έξυπνος».
«Πρέπει να γνωρίζεις την απάντηση σ’ αυτό». «Πρέπει να πάρεις ένα πτυχίο».
Τέτοιου τύπου δηλώσεις είναι συνήθως αυτές που εσωτερικεύονται.
Μια μάσκα, λοιπόν, φαντάζει σαν ένα στρώμα
προστασίας. Μια ασπίδα.
Φοράμε
επίσης μάσκες από τη στιγμή που έχουμε παρατηρήσει και άλλους που τις φορούν. Ίσως και οι γονείς
μας φορούσαν μάσκες για να αισθάνονται ασφαλείς, για να ακουστούν, ίσως και για
να μην τραυματιστούν.
Η μάσκα του σήμερα μπορεί να είναι η στρατηγική
αντιμετώπισης του χτες. Ένα μικρό παιδί, για παράδειγμα, γύρω από έναν δοτικό
γονέα γίνεται ένας ώριμος, ευαίσθητος και ευχάριστος ενήλικας. Ένα άλλο παιδί,
πάλι, γίνεται συναρπαστικό και αστείο για να αναζωογονήσει έναν καταθλιπτικό
γονέα. Το παιδί, τέλος, ενός σκληρά εργαζόμενου και αγχωμένου γονέα φροντίζει
από πολύ μικρή ηλικία τον εαυτό και τα αδέρφια του για να μειώσει τις ευθύνες
των γονιών του.
Οι μάσκες, δυστυχώς, ενισχύονται και επαινούνται στην κοινωνία μας.
Οι καθηγητές θέλουν να έχουν φοιτητές που ακολουθούν τους κανόνες της τάξης. Οι
εταιρείες αγαπούν τους εργαζόμενους που δίνουν προτεραιότητα στα κέρδη τους εις
βάρος των δικών τους αναγκών. Και οι άνθρωποι αγαπούν τους φίλους που είναι
χαλαροί.
Αλλά οι μάσκες είναι εξαντλητικές. Μπορεί να
πιέσετε πάρα πολύ τον εαυτό σας προσπαθώντας να συμμορφωθείτε και να είστε
ευπρόσδεκτοι. Δεν επικοινωνείτε ούτε μοιράζεστε
τα συναισθήματα και τις απόψεις σας, εκτός αν είστε βέβαιοι ότι συμφωνούν με τους
άλλους. Παραγνωρίζετε τις δικές σας ανάγκες και σιωπάτε. Και τελικά είστε αλλοτριωμένοι και αποσυνδεμένοι
από τον εαυτό σας.
Στη δουλειά ή στο σχολείο, ίσως περιμένετε από τον
εαυτό σας να γνωρίζει τα πάντα πριν καν να έχετε την ευκαιρία να μάθετε και να
εξασκηθείτε. Δεν ζητάτε βοήθεια, ακόμα κι αν επωφεληθείτε από αυτό. Και φοβάστε
ότι θα φανείτε ηλίθιοι ή ανεύθυνοι αν δεν κάνετε κάτι όπως ακριβώς πρέπει.
Μερικές φορές, φοράτε μάσκα για τόσο πολύ καιρό που
δεν αναγνωρίζετε πια τον εαυτό σας. Έχει εφαρμόσει τόσο καλά στο πρόσωπό σας,
καθιστώντας όλο και πιο δύσκολο να αφαιρεθεί κάθε βράδυ. Ή ίσως, με την πάροδο
του χρόνου να έχετε ξεχάσει ακόμα και το γεγονός ότι την είχατε. Σ’ αυτή την
περίπτωση είναι πολύ δύσκολο να
γνωρίζετε και σεις μέσα σας τι αισθάνεστε, τι χρειάζεστε, τι πραγματικά λειτουργεί
για εσάς και τι κάνετε ή όχι από μια αίσθηση υποχρέωσης.
Αυτό δεν είναι πρόβλημα, καθώς υπάρχουν πολλοί
τρόποι να χαλαρώσετε τη μάσκα σας, να αγκαλιάσετε τις ατέλειές σας και να αντέξετε το γεγονός ότι είστε και σεις
τρωτοί.
Πώς θα μπορούσε, όμως,
να γίνει αυτό;
Να είστε περίεργοι. Εξερευνήστε το γιατί
κάνετε αυτό που κάνετε - χωρίς να κρίνετε ή να επικρίνετε τον εαυτό σας. Όσο
περισσότερο καταλαβαίνετε τι κρύβεται πίσω από τον τρόπο δράσης σας, τόσο πιο
ενημερωμένοι θα είστε σχετικά με το πώς θα ενεργήσετε στη συνέχεια.
Εξερευνήσετε τα ακόλουθα ερωτήματα: "Αν δεν
είστε ο πραγματικός εαυτός σας με κάποιον, από τι προστατεύετε τον εαυτό σας ;
Μήπως φοβάστε την αντίδραση του άλλου; Βασίζεται σε μια προηγούμενη εμπειρία με
αυτό το άτομο ή είναι η δική σας προσδοκία βάσει της προηγούμενης εμπειρίας σας
με κάποιον άλλο;
Κάθε φορά που κάνετε σχέδια με κάποιον,
αναρωτηθείτε: Κάνετε κάτι επειδή το θέλετε ή γιατί νομίζετε ότι πρέπει; Αν
είναι το τελευταίο, από πού προέρχεται αυτό το "πρέπει"; "Είναι
μια προσδοκία από το άλλο άτομο ή μια εσωτερική αίσθηση υποχρέωσης; Εάν είναι
εσωτερική, ποιες παρελθούσες καταστάσεις έχουν προκαλέσει μια παρόμοια αίσθηση
για σας; Ποιος είχε τέτοιες προσδοκίες από σας στο παρελθόν; "
Να είστε περίεργοι γι’ αυτό που αισθάνεστε
πραγματικά. Εάν δυσκολεύεστε να εντοπίσετε το συγκεκριμένο συναίσθημα, τότε
εστιάστε σε αυτό που γίνεται αντιληπτό στο σώμα σας και στην αναπνοή σας. Τι αίσθηση
έχετε; Πού εντοπίζεται αυτή στο σώμα σας; Εξερευνήστε το τι χρειάζεστε - και
πώς μπορείτε να ικανοποιήσετε αυτές τις ανάγκες. Τι σας ανανεώνει; Τι σας ενθουσιάζει
και σας ζωντανεύει; Τι σας εμπνέει; Πώς θέλετε να είναι οι σχέσεις σας; Τι σας
τρέφει ψυχικά, συναισθηματικά, σωματικά και πνευματικά;
Και επειδή οι ερωτήσεις είναι πολλές μπορείτε να
ξεκινήσετε με την ερώτηση με την οποία αισθάνεστε πιο άνετα. Αφιερώστε 10 με 20 λεπτά την ημέρα για να ελέγξετε τον
εαυτό σας και απλά να ρωτήσετε: Πώς είμαι τώρα; Πώς είμαι πραγματικά;
Προσπαθήστε να βγάλετε τη μάσκα σας όταν είστε
μαζί με άλλους. Πριν
από τη λήψη οποιωνδήποτε μέτρων για να αλλάξετε την αυτοπροστασία σας, είναι
ζωτικής σημασίας να εξερευνήσετε και να κατανοήσετε τους λόγους για τους
οποίους συμπεριφέρεστε έτσι. Διαφορετικά, τα βήματα που θα κάνετε θα είναι
απλώς μια άλλη μάσκα που βάζετε. Όσο περισσότερο μπορείτε να συνδεθείτε σε
βάθος με τον εαυτό σας, τόσο μεγαλύτερη είναι η ικανότητά σας να συνδεθείτε και
με τους άλλους με αυθεντικό τρόπο.
Το να δείχνεις ευάλωτος όταν είσαι με κάποιον εμπεριέχει
κάποιο ρίσκο το οποίο, όμως, απαιτείται για μια πραγματική σύνδεση. Υπενθυμίστε
στον εαυτό σας γιατί επιλέγετε να αναλάβετε τον κίνδυνο και να είστε
υπομονετικοί με τον εαυτό σας, διότι οι προσπάθειές σας μπορεί να σας κάνουν να
αισθανθείτε άβολα. Μοιραστείτε μια απλή ανάγκη σας μ’ ένα άτομο. Για
παράδειγμα, μπορείτε να πείτε: "Θα προτιμούσα να οδηγώ σιωπηλός από το να
ακούω μουσική" ή "Χρειάζομαι μια αγκαλιά".
Και αν δεν μπορείτε μόνοι σας, συνεργαστείτε με
έναν θεραπευτή. "Η θεραπεία είναι το καλύτερο μέρος για να εξασκηθείτε και
να μάθετε πώς μπορείτε να «αφήνεστε» και να δείχνετε την ευαλωτότητά σας όταν
είστε με κάποιο άλλο άτομο και ειδικά με κάποιο άτομο με το οποίο είστε
εναρμονισμένοι και που είναι ευαίσθητο.
Το να φορά κανείς μάσκα δεν είναι πάντα
προβληματικό. Όλοι έχουμε διαφορετικές μάσκες, διαφορετικά μέρη του εαυτού μας,
στα οποία μεταβαίνουμε ανάλογα με το με ποιους είμαστε και με το τι κάνουμε.
Στην τελική, είναι πολύ απίθανο να είμαστε ακριβώς οι ίδιοι με έναν επόπτη, όπως
είμαστε με τη σύζυγό μας.
Ιδανικά, είμαστε σε θέση να κινούμαστε άνετα
ανάμεσα σε αυτά τα διαφορετικά μέρη του εαυτού μας, να ισορροπούμε ανάμεσα στις
ανάγκες μας και στις προσδοκίες των άλλων και να παραμείνουμε συνδεδεμένοι με
τη δική μας αίσθηση του εαυτού και των άλλων. Όταν δεν μπορούμε να το κάνουμε,
είναι σημαντικό, τουλάχιστον, να καταλάβουμε το γιατί.
Ψυχολόγος
- Ψυχοθεραπεύτρια